εφημ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΤης Λινας Γιανναρου
Καμιά φορά χρειάζεται να περάσει χρόνος, να κάτσει ο κουρνιαχτός τού πρώτου ενθουσιασμού, να εμφανιστούν τα πρώτα προβλήματα και να επιλυθούν (ή... όχι), προκειμένου να εκτιμηθεί η πραγματική δυναμική ενός κλάδου. Στον τομέα της βιολογικής γεωργίας, πάντως, αυτή είναι η ώρα της κρίσης. Στο τέλος του έτους εκπνέουν και οι τελευταίες σχετικές επιδοτήσεις (το τελευταίο πρόγραμμα είχε βγει το 2006 και είχε πενταετή διάρκεια), με αποτέλεσμα το τοπίο πια να ξεκαθαρίζει όσον αφορά τις προθέσεις των εμπλεκόμενων παραγωγών: Θα αντέξει η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία στη χώρα μας χωρίς δεκανίκια;
Τα νέα είναι ευχάριστα. Την ίδια ώρα που αναμένεται στις αρχές του νέου έτους να καταγραφούν απώλειες σε παραγωγούς -από εκείνους που είχαν «μπει» απλώς και μόνο για να καρπωθούν τα χρήματα της επιδότησης-, ο ρυθμός εισόδου νέων βιοκαλλιεργητών αναζωπυρώνεται, δίνοντας νέα πνοή στον κλάδο. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, η βιολογική γεωργία αποτελεί έναν από τους ελάχιστους «εύκρατους» κλάδους στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης!
Ο οργανισμός ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων «Ιρις» ιδρύθηκε το 2006. Το 2007 οι συμβεβλημένοι παραγωγοί αυξήθηκαν κατά 50% - ήταν η καλύτερη χρονιά για τη βιολογική γεωργία στην Ελλάδα (σ. σ. έτσι εξηγείται και το γιατί και τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία έχουν «κολλήσει» σε εκείνη τη χρονιά). «Από το 2008, όμως, που ξεκινάει η κρίση, η αύξηση συνεχιζόταν, αν και πιο μετρημένη», λέει στην «Κ» η κ. Μαρία Χατζηδάκη, υπεύθυνη επικοινωνίας της εταιρείας. Το 2008, η αύξηση ήταν 12%, το 2009 «έπεσε» στο 10%, ενώ το 2010 εκτοξεύθηκε στο 35%.
Πώς εξηγείται; «Ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα έχει μεγάλα προβλήματα διάθεσης, πληρωμών...», εξηγεί η ίδια. «Πουλάει ένας παραγωγός και παίρνει τα χρήματά του μετά από μήνες. Ενας αγρότης, λοιπόν, μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο, στρέφεται στη βιολογική γεωργία. Οι παραγωγοί παρακολουθούν τη ζήτηση και την αγορά και βλέπουν ότι τους συμφέρει να στραφούν στην ποιοτική γεωργία. Αυτό που έχει κάνει εντύπωση είναι πόσο αποφασισμένοι είναι. Ειδικά στα κηπευτικά, καταγράφεται μεγάλη έκρηξη».
Από τις εταιρείες που καταγράφουν ανάπτυξη σε ένα τόσο «άνυδρο» οικονομικό τοπίο είναι και ο φορέας ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων Qways. «Την περυσινή χρονιά καταγράψαμε αύξηση 25% στους μεταποιητές που “μπήκαν” στη βιολογική», λέει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβολουλος του φορέα κ. Παναγιώτης Παναγόπουλος. «Αντίστοιχη αύξηση, εάν όχι μεγαλύτερη, αναμένουμε και φέτος. Το 2012 θα υπάρξει τέλος σε όλα τα προγράμματα επιδοτήσεων. Αυτό σημαίνει ότι θα μας αποχαιρετίσουν κάποιες εκατοντάδες βιοκαλλιεργητές, αλλά η βιολογική γεωργία θα παραμείνει ακμαία. Τα βιολογικά είναι σε φάση ωρίμανσης. Και λόγω της εξωστρέφειας, καθώς πολλές επιχειρήσεις σήμερα εξάγουν, αλλά και λόγω της εσωτερικής αγοράς, όπου τα σούπερ μάρκετ έχουν μπει για τα καλά στον χώρο των βιολογικών προϊόντων, όλο και περισσότεροι θέλουν ένα κομμάτι της πίτας». Οπως λέει ο ίδιος, προϊόντα όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, το κρέας, τα αυγά, τα γιαούρτια, τα τυριά και τα γάλατα σημειώνουν συνεχή αύξηση.
Στροφή στη ζωή τους
Ταυτόχρονα, όπως σημειώνουν και οι δύο, στον χώρο εισέρχονται εκτός από αγρότες που βλέπουν την ευκαιρία στην αγορά, και πολλοί πτυχιούχοι ή επαγγελματίες άλλων χώρων οι οποίοι λόγω της οικονομικής κρίσης κάνουν στροφή στη ζωή και την καριέρα τους. «Συνεχώς εγγράφουμε νέους αγρότες οι οποίοι είναι άνθρωποι της πόλης που αποφασίζουν να πάνε στην επαρχία και να αλλάξουν τη ζωή τους», λέει ο κ. Παναγόπουλος. «Ερχονται συνεχώς να μας συμβουλευθούν άνθρωποι οι οποίοι δεν είχαν καμία σχέση με τη γη, αλλά έχουν έντονη επιθυμία να ζήσουν διαφορετικά. Είναι βέβαιο ότι όσοι εισέρχονται σήμερα στη βιολογική γεωργία είναι πιο συνειδητοποιημένοι από ό, τι παλιότερα», καταλήγει η κ. Χατζηδάκη.
Ραγδαία μείωση των καταστημάτων
Την ίδια ώρα που νέοι παραγωγοί μπαίνουν στην όμορφη περιπέτεια της ποιοτικής γεωργίας (στην Ελλάδα σήμερα καλλιεργούνται περίπου 1,7 εκατ. στρέμματα με βιολογικά προϊόντα), η οικονομική κρίση δίνει ένα χτύπημα στα πανιά του κλάδου. Παρότι τα σούπερ μάρκετ έχουν (επιτέλους) αγκαλιάσει τα βιολογικά προϊόντα, παραχωρώντας μεγάλο τμήμα των ραφιών τους σε αυτά, το ένα μετά το άλλο κλείνουν τα εξειδικευμένα μαγαζιά βιολογικών προϊόντων.
Σε σύνολο 200 καταστημάτων, το 2010 έκλεισαν 50, ενώ φέτος λουκέτο έχουν βάλει άλλα τριάντα. Σήμερα, το 50% της πώλησης τέτοιων τροφίμων ελέγχεται από δύο αλυσίδες σούπερ μάρκετ.
Πάντως, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε πανελλαδικό δείγμα 700 ατόμων από το Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Κέντρου Αειφορίας με θέμα «Πράσινο Marketing: Περιβαλλοντικές Διαστάσεις του Marketing στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης», προέκυψε ότι το 57,2% των καταναλωτών προτιμά βιολογικά προϊόντα, ενώ ένα 52,3% άλλαξε τη μάρκα του προϊόντος που αγόραζε, επιλέγοντας ένα φιλικό προς το περιβάλλον προϊόν.
